Drogi Czytelniku!

Zapewne pamiętasz, że jest siedem sakramentów. O jednych wiesz trochę więcej (szczególnie o tych, które często przeżywasz), o innych mniej. Sądzę, że do tej drugiej grupy można zaliczyć sakrament święceń (nazwany też sakramentem kapłaństwa). Dlatego w tym artykule ten właśnie sakrament chciałbym Ci przybliżyć.

 

 

Biblia uczy, że tak naprawdę jest tylko Jeden Kapłan i Jedyny Pośrednik między Bogiem a ludźmi – Jezus Chrystus. Dzieli się On jednak swoim kapłaństwem z każdym chrześcijaninem. Wszyscy chrześcijanie należą do kapłańskiego Ludu Bożego. Każdy ochrzczony może wewnętrznie łączyć swoje życie z ofi arą Jezusa. Wszystko, co dzieje się w Twoim życiu – wysiłki, troski, radości, cierpienia – możesz oddać Bogu jako duchową ofi arę przez Jezusa. Szczególnie podczas Mszy św. W ten sposób każdy wierny jest rzeczywiście kapłanem; wszyscy chrześcijanie przez wypełnianie swojego życiowego powołania mają udział w Kapłaństwie Chrystusa. Jednak niektórzy z nich otrzymują jeszcze dodatkowo inne, specjalne uczestnictwo w tym Kapłaństwie. Dzieje się tak wtedy, kiedy biskup (następca apostołów) udzieli im sakramentu święceń. Tę szczególną łaskę nazywamy kapłaństwem posługi.

 

Kapłaństwo posługi, które ustanowił Chrystus Pan, rozwijało się w Kościele od czasów apostołów. Najpierw głosili oni Słowo Boże, chrzcili, sprawowali Eucharystię i kierowali życiem pierwszych chrześcijańskich wspólnot. Kiedy przybywało wiernych, apostołowie za natchnieniem Ducha Świętego zaczęli wybierać sobie pomocników. Ustanawiali we wspólnotach przełożonych, którzy mieli nad nimi czuwać jak pasterze nad stadem owiec. Apostołowie przekazywali swoją władzę, modląc się i wkładając ręce na głowy wybrańców. Ci z kolei w podobny sposób przekazywali święcenia swoim następcom. Po pewnym czasie ukształtowały się trzy stopnie takiego urzędowego kapłaństwa, które miały greckie nazwy: epíscopos („przełożony”), prezbýteros („starszy”) i diákonos („sługa”). Istnieją one do dziś. Najwyższym z nich jest epíscopos, czyli biskup – następca apostołów. Prezbýteros, dzisiaj zwany prezbiterem, a częściej księdzem (takim, jakiego znasz ze swojej parafi i), to pomocnik biskupa. Na najniższym stopniu hierarchii znajduje się diakon (ustanawiany jest dla służby na wzór Chrystusa, który stał się sługą wszystkich. Początków posługi diakonów możemy szukać podczas ustanowienia Siedmiu, o czym czytamy w Dz 6,1-6 – przyp. red.) Warto zapamiętać, że nie są to trzy różne sakramenty, ale trzy stopnie tego samego sakramentu! Sakrament ten pozostawia na duszy nieusuwalny znak.

 

 

Obrzędy wszystkich sakramentów składają się z różnych gestów i słów. Nie wszystkie z nich są tak samo ważne. Niektóre słowa i gesty muszą być wykonane, ponieważ bez nich w ogóle nie byłoby sakramentu! Te najważniejsze, konieczne obrzędy otoczone są innymi, dodatkowymi ceremoniami. Po co? Po to, by pomóc Ci w głębszym przeżyciu tego, co dzieje się w konkretnym sakramencie. Spróbuj wyobrazić sobie jakiś drogocenny kamień (np. brylant), który przymocowano do kunsztownie wykonanego złotego pierścienia i umieszczono na wystawie w eleganckim pudełeczku. Zarówno pierścień, jak i futerał podkreślają piękno klejnotu.

 

Podobnie dodatkowe elementy liturgii pomagają nam lepiej zobaczyć i przeżyć najważniejsze ceremonie sakramentów. Jedne podprowadzają nas do tych najważniejszych momentów liturgii, a inne wyjaśniają to, co się dokonało w udzielonym przed chwilą sakramencie.

 

Po tym wstępie chcę Ci przedstawić znaki (gesty i słowa), z których składa się liturgia sakramentu święceń. Ponieważ święcenia biskupie zostaną omówione w innym numerze „AZ”, przyjrzymy się teraz święceniom prezbiteratu (święcenia diakonatu mają podobny przebieg). Święceń może udzielić tylko biskup, ponieważ posiada on pełnię władzy kapłańskiej. Czyni to podczas Eucharystii. Najważniejszą ceremonią przy udzielaniu sakramentu święceń jest moment, kiedy biskup wkłada ręce na głowę wyświęcanego kandydata oraz następująca potem specjalna modlitwa konsekracyjna. Te dwa elementy są konieczne, aby sakrament został udzielony. One są tym klejnotem z porównania, którym posłużyłem się przed chwilą. Wyżej wspomniałem, że w taki sam sposób (modląc się i wkładając ręce na głowy swoich pomocników) apostołowie przekazywali władzę pasterską. Znak ten przetrwał przez wszystkie wieki, aż do naszych czasów. W ten sposób wyświęca się duchownych wszystkich trzech stopni: biskupa, prezbitera i diakona. Inne obrzędy zmieniały się w różnych epokach życia Kościoła. Pewnie jesteś ciekaw, jak dzisiaj wyglądają te dodatkowe ceremonie (pierścień i futerał z naszego porównania). Aby wykład był przejrzysty, przedstawię Ci po kolei (w uproszczeniu) cały przebieg święceń. Zrobię to na przykładzie święceń prezbiterów (święcenia diakonów są bardzo podobne).

 

Pamiętasz, że święceń udziela się podczas Mszy św., zwykle bardzo uroczystej. Diakoni ubrani w alby z założoną na nie stułą wchodzą w uroczystej procesji do kościoła, za nimi zaś kroczy biskup. Po odczytaniu Ewangelii biskup siada na przygotowanym krześle i następuje przedstawienie kandydatów do święceń. Kiedy kandydaci, wywołani z imienia i nazwiska, staną już przed biskupem, wyznaczony kapłan przedstawia prośbę Kościoła o udzielenie im święceń. Gdy biskup upewni się, że kandydaci są godni tej łaski, ogłasza, że wybrani zostali do posługi w Kościele w stopniu prezbitera. Potem wygłasza homilię do zebranych. Po homilii diakoni składają ślubowanie, w którym zobowiązują się wiernie wypełniać służbę kapłańską. Następnie, klęknąwszy przed biskupem, składają swoje złożone ręce w ręce biskupa i tym gestem oraz słowem przyrzekają posłuszeństwo swemu biskupowi (zakonnicy – swojemu przełożonemu). Tak kończą się obrzędy wprowadzające. Po nich następują ceremonie główne. Są to: śpiew litanii do świętych (podczas którego kandydaci leżą krzyżem), nałożenie rąk przez biskupa (a potem przez wszystkich obecnych kapłanów) i modlitwa konsekracyjna. Nałożenie rąk odbywa się w ciszy. Modlitwę konsekracyjną biskup odmawia z rękami wyciągniętymi nad kandydatami, którzy klęczą. Oto jej najważniejszy fragment: „Prosimy cię, Ojcze Wszechmogący, daj tym sługom swoim godność prezbiteratu, odnów w ich sercach ducha świętości, aby od Ciebie otrzymali urząd kapłański i przykładem swojego postępowania pociągnęli innych do poprawy obyczajów”.

 

Po zakończeniu tej modlitwy rozpoczynają się obrzędy wyjaśniające, które ukazują to, co się właśnie stało w udzielonym przed chwilą sakramencie. Nowo wyświęceni wstają, a inni kapłani nakładają im stuły na szyję oraz pomagają włożyć ornat. (Przy święceniach diakonatu nowo wyświęconym diakonom nakłada się stułę na sposób właściwy diakonom tzn. ukośnie z lewego ramienia do prawego – i tam się ją spina, oraz dalmatykę, czyli szatę, która jest znakiem urzędu diakona – przyp. red.) Kapłańska szata oznacza, że weszli oni w grono prezbiterów. Po założeniu szat neoprezbiterzy („nowi prezbiterzy”) podchodzą do biskupa, który namaszcza im dłonie olejem krzyżma świętego. (W święceniach diakonatu nie ma tego momentu – przyp. red.) Olej jest znakiem Ducha Świętego, którym zostali napełnieni młodzi kapłani. Następnie biskup każdemu z nich podaje do rąk patenę z hostią i kielich z winem zmieszanym z wodą. Znaczenie tego gestu wyjaśniają słowa biskupa: „Weźmij dary ludu świętego, które masz ofi arować Bogu. Rozważaj, co będziesz czynił, naśladuj to, czego będziesz dokonywał, i prowadź życie zgodne z tajemnicą Pańskiego krzyża”.

 

(Nowo wyświęconym diakonom biskup przekazuje wtedy księgę Ewangelii i mówi słowa: Przyjmij Chrystusową Ewangelię, której głosicielem się stałeś; wierz w to, co będziesz czytać, nauczaj tego, w co uwierzysz, i pełnij to, czego będziesz nauczać – przyp. red.) Obrzędy święceń kończy pocałunek pokoju przekazany przez biskupa każdemu z wyświęconych. Potem neoprezbiterzy podchodzą do ołtarza, aby pod przewodnictwem biskupa wspólnie sprawować swoją pierwszą Eucharystię.

 

 

Chrystus ustanowił sakrament święceń dla dobra swojego Kościoła. Kapłanów święci się po to, aby służyli ludowi Bożemu. Posiadają oni władzę głoszenia Słowa Bożego, sprawowania Eucharystii i innych sakramentów oraz kierowania życiem wspólnoty kościelnej. Otrzymali ją jednak po to, aby służyć, a nie panować. Pięknie ujmuje to motto, które przeczytałem na obrazku pamiątkowym z prymicji pewnego starszego kapłana: „Chrystus, Wieczny Kapłan, posłał cię, abyś rozdzielał ludowi Jego przebaczenie, Jego słowo i Jego Ciało”.

 

 

***

 

 

MODLITWA ŚWIĘCEŃ DIAKONATU
Prosimy Cię, Panie, ześlij na nich Ducha Świętego, aby ich umocnił siedmiorakim darem Twojej łaski do wiernego pełnienia dzieła posługi.
(najważniejszy fragment)

 

MODLITWA ŚWIĘCEŃ PREZBITERÓW
Prosimy Cię, Ojcze Wszechmogący, daj tym sługom swoim godność prezbiteratu, odnów w ich sercach Ducha Świętości, aby od Ciebie otrzymali urząd kapłański i przykładem swojego postępowania pociągnęli innych do poprawy obyczajów.
(najważniejszy fragment)

 

NIEKTÓRE CZYNNOŚCI LITURGICZNE DIAKONA
– asystowanie biskupowi oraz prezbiterowi przy sprawowaniu Eucharystii,
– niesienie księgi Ewangelii,
– czytanie Ewangelii,
– podawanie intencji modlitwy wiernych,
– przygotowanie ołtarza (naczyń eucharystycznych) do liturgii eucharystycznej,
– wezwanie do przekazania znaku pokoju,
– rozdzielanie Komunii,
– asystowanie przy zawieraniu małżeństwa i błogosławienie go w imieniu Kościoła,
– sprawowanie chrztu dzieci,
– głoszenie Ewangelii i przepowiadanie (celebracja Słowa Bożego),
– prowadzenie pogrzebu,
– śpiew Exultet podczas Wigilii Paschalnej (najbardziej okazałe zadanie liturgiczne diakona), niesienie Paschału,
– liturgia godzin.