Wino to napój otrzymywany w wyniku fermentacji alkoholowej soku lub miazgi z winogron. Zawartość alkoholu w winie wynosi od 5 do 14%. Produkcja wina polega na odfermentowaniu miazgi lub moszczu z winogron przy udziale drożdży, bytujących na owocach lub wprowadzonych w postaci czystej kultury oraz na dojrzewaniu. W procesie fermentacji oprócz alkoholu warunkującego moc wina powstają również liczne produkty uboczne, zaś wśród nich fuzle, które w procesie dojrzewania ulegają przemianom, między innymi estryfikacji, dając w rezultacie różne substancje zapachowo-smakowe, składające się na tak zwany bukiet wina. Na przebieg tych przemian można wpływać przez odpowiednie zabiegi, czyli pielęgnację. Wino o własnym, niepowtarzalnym bukiecie kryje w sobie sekret poszczególnych szczepów winorośli, mikroklimat ich uprawy oraz kunszt jego pielęgnacji.

 

Podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus po rozdaniu swoim uczniom Chleba podał też Kielich (Mt 26,27-28; Mk 14,23-24; Łk 22,20) i powiedział, że w tym Kielichu jest Jego Krew. Następnie dodał: „[…] Odtąd nie będę już pił z tego owocu winnego krzewu aż do owego dnia, kiedy pić go będę z wami nowy, w królestwie Ojca mojego" (Mt 26, 29). Skoro Chrystus wyraźnie wspomniał o owocu z winnego krzewu, a więc o winie wyciśniętym z dojrzałych - naturalnych, prawdziwych - winogron, wnioskuje się, że w Wieczerniku użył wina gronowego.
Kościół nie przestaje czynić pamiątki tego, co uczynił Chrystus w wigilię swojej męki, kiedy: wziął chleb i wziął kielich napełniony winemPor. Mszał Rzymski, Kanon Rzymski: Supra quae(katechizm Kościoła (Katechizm Kościoła Katolickiego = KKK, n. 1333) podkreślając, że istotnymi znakami sakramentu Eucharystii są pszenny chleb i wino gronowe (KKK, n. 1412). Ojcowie Kościoła nauczają o chlebie pszennym i szczepie winnym, które stają się Eucharystią, i przestrzegają: „nie ma Ofiary z Krwi Chrystusa, jeśli brakuje wina w kielichu”.

 

W prawodawstwie Kościoła łatwo zauważyć wielka troskę, aby w czasie Mszy Świętej ofiarowano odpowiednie wino gronowe, bowiem z chlebem pszennym stanowi ono materię Eucharystii. Pojawiają się liczne zastrzeżenia dotyczące mszalnego wina (na przykład: wino z winogron dzikich i leśnych jest materią do konsekracji albo w ogóle nieważną, albo przynajmniej wątpliwą co do ważności) oraz jego konsystencji (na przykład: wino w czasie konsekracji ma być płynem, nie można konsekrować wina zamarzniętego na lód). Wcześniejsze ustalenia, dotyczące konieczność użycia naturalnego, gronowego, niezepsutego wina jako materii Eucharystii zapisano w pierwszej kodyfikacji prawa kościelnego (Kodeks Prawa Kanonicznego/17, kan. 815 § 2). Kodeksowa norma wskazująca co jest konieczne, by wino było ważną materią Eucharystii została doprecyzowana w instrukcji – Kongregacji Sakramentów Dominus Salvator noster (26.03.1929): nie można używać do konsekracji wina sztucznego, czyli soku z jabłek lub innych owoców, względnie wyprodukowanego chemicznie, i to nawet gdyby zawierało elementy wina gronowego.

 

Według obecnego prawodawstwa kościelnego: „Najświętsza Ofiara eucharystyczna powinna być sprawowana z chleba i wina, do którego należy dodać trochę wody” (Kodeks Prawa Kanonicznego/83 = KPK,  kan. 924 § 1), zaś „wino powinno być naturalne z owocu winnego i nie zepsute” (KPK, kan. 924 § 3). W prawie liturgicznym doprecyzowano tę dyspozycję stanowiąc, że „wino powinno być z owocu winnego krzewu, naturalne i czyste, to jest bez jakichkolwiek dodatków obcych substancji” (Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego z trzeciego wydania wzorcowego = OWMR, n. 322). Należy zatem troskliwie dbać, by chleb i wino przeznaczone do Eucharystii były przechowywane w doskonałym stanie (WOMR, n. 323). Wino należy chronić przed skwaśnieniem, bowiem psucie się wina powoduje, iż staje się ono mętne i przemienia się w ocet, który nie jest już winem czyli nie jest materią sakramentu Eucharystii. W Katolickich Kościołach Wschodnich w Boskiej Liturgii święte dary, które są ofiarowywane, „to czysty chleb pszenny świeżo przyrządzony tak, aby nie było niebezpieczeństwa zepsucia i wino naturalne z winnego krzewu nie zepsute” (Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, kan. 706).

 

Obecnie kościelne prawodawstwo wprost nie określa jakiego koloru ma być wino używane do odprawiania Mszy Świętej. Wschód uznaje pierwszeństwo czerwonego wina. Podobnie było w Kościele łacińskim, najprawdopodobniej aż do czasu zaprzestania udzielania Komunii  pod dwiema postaciami tj. ok. XII w. Jednak niektórzy liturgiści (na przykład J.A. Jungmann) twierdzą, że dopiero od XVI w. zaczęto posługiwać się winem białym. Ma to mieć związek z upowszechnieniem się używania puryfikaterza czyli specjalnego ręczniczka do wycierania kielicha, na którym białe wino pozostawia mniej śladów. W Kościołach Wschodnich używa się puryfikaterza w czerwonym kolorze. W czasie wieczerzy paschalnej Żydów obowiązywało używanie wina czerwonego. Ojcowie Kościoła podkreślając symbolikę czerwonego wina przytaczali tekst Izajasza (63, 1) o mężu idącym w szkarłatnych szatach, jako o Chrystusie. Św. Cyprian i św. Ambroży stwierdzają, że nowoochrzczonym przyjmującym Komunię pod dwiema postaciami czerwone wino wyraźniej symbolizuje Krew Chrystusa. Wino jest również symbolem uczty czasów mesjańskich, którą Chrystus rozpoczyna przez wylanie swojej Krwi, Krwi zaślubin nowego Izraela-Koscioła. Wybitny współczesny liturgista ks. B. Nadolski w zapisie Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego: „Ze względu na wymowę znaku Komunia Święta nabiera pełniejszego wyrazu, gdy jest przyjmowana pod obiema postaciami. W tej bowiem formie ukazuje się w doskonalszym świetle znak Uczty eucharystycznej i jaśniej wyraża się wola dopełnienia nowego i wiecznego przymierza we Krwi Pana, jaśniej też uwydatnia się związek istniejący pomiędzy ucztą eucharystyczną a ucztą eschatologiczną w królestwie Ojca” (OWMR, n. 281) zauważa sugestię do stosowania czerwonego wina.

 

Przyjmuje się, że Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy podał swoim uczniom wino z odrobiną wody dostosowując się do panującego wówczas u Izraelitów zwyczaju mieszania wina z wodą w rytualnych posiłkach, zaś szczególnie w wieczerzy paschalnej. Kościół od początku swego istnienia podtrzymywał ten zwyczaj, mając na uwadze, że z Chrystusowego boku wypłynęły krew i woda (J 19,34). W średniowieczu obrzędowi mieszania wina z wodą nadawano symboliczne znaczenia. Wino łączy ze sobą wodę tak, jak boska natura Chrystusa połączyła się z Jego ludzką naturą. Bernard z Clairvaux porównał duszę człowieka w zjednoczeniu z Bogiem do kropli wody, która spadła do dużej ilości wina i  zdaje się w nim zanikać, przyjmując smak i kolor wina. Wino wchłania wodę, a Chrystus bierze w siebie nas samych i nasze grzechy. Odwołując się do Apokalipsy gdzie woda oznacza ludy (Ap 17,15), w dolewaniu wody do wina dostrzegano złączenie ludu wiernego z jego Głową-Chrystusem. Obecnie w prawie kościelnym jest mowa o dolewaniu do wina małej ilości wody (KPK, kan. 924 § 1). Warto więc zauważyć, że wystarcza jakakolwiek minimalna ilość wody, natomiast należy czuwać, by nie było jej zbyt dużo. Kanoniści uważają, że jedna trzecia wody na dwie trzecie wina czyni konsekracje wątpliwą co do ważności, natomiast polowa wody na połowę wina czyni konsekracje nieważną.

 

Przez konsekrację dokonuje się przeistoczenie (transsubstantiatio) chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Pod konsekrowanymi postaciami chleba i wina jest obecny żywy i chwalebny Chrystus w sposób prawdziwy, rzeczywisty i substancjalny, z Ciałem, Krwią, Duszą i Bóstwem (Por. Sobór Trydencki: DS 1640; 1651. KKK, n. 1413). Dzięki sakramentalnej obecności Chrystusa w każdej z obu postaci Komunia przyjmowana tylko pod postacią chleba pozwala otrzymać cały owoc łaski Eucharystii. Ze względów duszpasterskich ten sposób przyjmowania komunii ustalił się powszechnie w obrządku łacińskim. Ze względu na wymowę znaku Komunia Święta nabiera pełniejszego znaku, gdy jest przyjmowana pod obiema postaciami. Jest to forma zwyczajna przyjmowania komunii w obrządkach wschodnich (KKK, n. 1390). W Kościele łacińskim „Komunii Świętej należy udzielać tylko pod postacią chleba albo, zgodnie z przepisami liturgicznymi, pod obiema postaciami; w wypadku zaś konieczności, także tylko pod postacią wina” (KPK, kan. 925). Przepisy liturgiczne określają zasady przyjmowania Komunii Świętej: pod postacią chleba, pod dwiema postaciami, natomiast w wypadku konieczności można jej udzielić tylko pod postacią wina. Rodzi się zatem pytanie: kiedy zachodzi taka konieczność?

 

Skoro prawodawca kościelny nie wymienia wprost takich sytuacji, należy wnioskować, że konieczność udzielenia Komunii Świętej tylko pod postacią wina istnieje w sytuacji niemożliwości przyjęcia jej pod postacią chleba lub obydwiema postaciami. Komunii Świętej tylko pod postacią wina można udzielić także poza Mszą Świętą, jednak konsekrowane wino należy przenosić w naczyniu zamkniętym, tak, aby całkowicie wykluczyć niebezpieczeństwo rozlania. Udzielanie Komunii tylko pod postacią wina dokonuje się w jeden z trzech możliwych sposobów: przez picie bezpośrednio z kielicha, przy użyciu rurki, za pomocą łyżeczki.

 

Podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus podając Apostołom chleb i wino, zwrócił uwagę na spełnienie się Paschy w Królestwie Bożym. Za każdym razem kiedy Kościół celebruje Eucharystię przypomina sobie tę obietnicę (KKK, n. 1403) z wiarą, że w znaku chleba i wina, przemienionych w Jego Ciało i Jego Krew, Chrystus wędruje razem z nami, jako nasza moc i nasz wiatyk, i czyni nas świadkami nadziei dla wszystkich (Ecclesia de Eucharistia, n. 62).